Quá trình lão hóa ở người cao tuổi biểu hiện khá rõ ở một số giác quan khi họ tiếp xúc với môi trường bên ngoài. Nổi bật nhất và dễ nhận thấy là suy giảm giác quan nhìn và nghe ở người già.
Suy giảm thị giác
Nguyên nhân hàng đầu gây giảm thị lực ở người già là đục thuỷ tinh thể, do thoái hoá các protein của thể thuỷ tinh.
Có nhiều yếu tố nguy cơ làm cho đục thuỷ tinh thể dễ xuất hiện, ví dụ: tiền sử gia đình, suy dinh dưỡng, đái tháo đường, hút thuốc lá, dùng các thuốc steroid và tiền sử mổ mắt trước đó.
Đục thuỷ tinh thể làm cho người già nhìn mọi vật đều mờ, hoàn toàn không đau, thị lực giảm dần, dễ bị chói mắt và mọi vật trở nên tối dần đi. Các triệu chứng bao gồm: thường xuyên phải thay kính; cần nhiều ánh sáng hơn mới đọc được; ban đêm nhìn rất kém; hình ảnh trở nên nhạt và vàng dần đi.
Đục thuỷ tinh thể làm giảm chất lượng sống, cản trở các hoạt động chức năng, và ảnh hưởng đến khả năng tự lập của người già. Đục thuỷ tinh thể thường phát triển ở cả hai mắt, bắt đầu ở độ tuổi 50. Hầu hết người già trên 70 tuổi bị đục thuỷ tinh thể ở những mức độ khác nhau. Điều trị chủ yếu là phẫu thuật.
Chỉ định phẫu thuật tuỳ thuộc vào nhu cầu thị lực của bệnh nhân. Khi đục thuỷ tinh thể gây khó khăn nhiều trong cuộc sống hàng ngày thì nên phẫu thuật. Với kỹ thuật hiện nay, việc đặt thuỷ tinh thể nhân tạo trong mắt giúp cho bệnh nhân nhìn gần như bình thường.
Ngoài ra, ở người già mi mắt trở nên lỏng lẻo, làm cho lệ đạo dễ bị tắc gây tăng nhãn áp. Tuyến lệ giảm tiết nước mắt làm cho mắt luôn bị khô, do đó, người già cần được khám sàng lọc tăng nhãn áp thường kỳ bằng đo nhãn áp.
Suy giảm thính giác
Cùng với tuổi, có những thay đổi về cấu trúc tại cơ quan Corti (cơ quan thính giác) bao gồm giảm số lượng các tế bào lông và tế bào hạch. Cung cấp máu cho vùng ốc tai cũng giảm. Những thay đổi này bắt đầu từ tuổi 40.
Biểu hiện sớm là người cao tuổi không phân biệt các phụ âm rung, hoặc phụ âm hơi. Viễn thính cũng rất hay gặp ở người già, các cụ nam giới ít bị hơn các cụ bà. Hiện nay có khoảng 1/3 người già trên 65 tuổi bị giảm rõ rệt về thính giác.
Giảm thính lực làm cho người già có vẻ như bị sa sút tâm thần nhưng thật ra không phải như vậy. Do nghe không rõ nên họ không hiểu gì và trả lời không ăn nhập vào câu chuyện. Nghe kém cũng cản trở người già giao tiếp với mọi người xung quanh.
Những hành vi sau đây gợi ý người già bị giảm thính lực: có xu hướng nói to và những người xung quanh cũng nói rất to với họ; khi nói chuyện người già thường yêu cầu nhắc lại; khi ở trong một nhóm người, người già thường ít nói, có vẻ như không muốn tham gia và không hiểu mọi người đang nói gì.
Vì thế, khi chúng ta giao tiếp với người già, cần nói chậm rãi, đứng đối diện với họ, nên nói giọng trầm (người già khó nghe âm thanh có tần số cao). Tránh tiếng ồn ở xung quanh và nếu trong một đám đông thì phải yêu cầu mọi người trật tự, từng người nói một.
Ráy tai cũng thường là nguyên nhân, hay ít nhất làm nặng thêm sự giảm thính lực ở người già, do vậy trước tiên là phải kiểm tra xem có ráy tai không. Trường hợp bị giảm thính lực nặng, máy trợ thính sẽ giúp cho người già nghe rõ hơn.
Bằng sự yêu thương, quan tâm, chăm sóc, những người xung quanh có thể giúp người già khắc phục được phần nào sự suy giảm năng lực của các giác quan, từ đó làm cho việc giao tiếp giữa người già với môi trường xung quanh dễ dàng hơn, tạo điều kiện thuận lợi để người già cảm thấy tự tin, hòa nhập, thoải mái hơn trong cuộc sống.
Nguồn: Viện Dinh dưỡng Quốc gia
